Avrupa, Rus gazını telafi etmek için sıvılaştırılmış doğal gaza (LNG) güvendi. Milyarlarca avroluk altyapı yatırımı gerektiren LNG, hem vergi mükellefleri hem de çevre için doğru seçim mi? AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının hemen ardından 5 Mart’ta yaptığı açıklamada, Rusya’nın doğalgaz vanalarını kapatabileceğini söylemiş, AB’nin fosil enerji kaynaklarına olan bağımlılığından kurtulması gerektiğini belirtmiş ve AB üyesi İspanya’yı ülke olarak göstermişti. Örneğin, yenilenebilir enerji ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) konusunda öncü bir rol oynadığına işaret ederek.
Ancak sorun şu: Sıvılaştırılmış doğal gaz aynı zamanda bir fosil gazıdır. Yerden çıkartılır, özellikle ABD’de gazı çıkarmak için fracking işlemi uygulanır ve bunun sonucunda LNG yakıldığında havaya karbondioksit salar ve çevreye zarar verir. Bunu AB Konseyi Lideri de biliyor. Ancak LNG ile yenilenebilir enerji konularını karıştırmaya devam ediyor.
İklimle ilgili hikayeler hem ekolojik hem de mali açıdan Avrupa’ya pahalıya mal olabilir. AB iklim krizini derinleştirmek istemezse milyarlarca avroluk yatırım yapılan LNG altyapısı kısa sürede boşa gidebilir.
LNG ile maliyetler artıyor
Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat’ın verilerine göre Almanya, Avrupa’nın en büyük doğal gaz tüketicisidir. Almanya’yı İtalya, Hollanda, Slovakya ve Fransa takip ediyor. Rus doğalgazını telafi edecek alternatif arayışlarında en önemli ülkeler bunlar.
Kimya ve enerji alanında danışmanlık hizmeti veren ICIS firmasının doğal gaz analisti Paula Di Mattia Peraire, Ukrayna savaşının başlamasından bu yana Avrupa’ya LNG ihracatının yüzde 58 arttığına dikkat çekiyor. Almanya, Yunanistan ve İtalya’nın yanı sıra İrlanda, Fransa, Hollanda ve Polonya’da da kıyılardaki altyapının geliştirildiğini belirten Peraire, “Şu anda Avrupa’da büyük LNG yatırımları var. Hayata geçirilecek 15 yeni projeden bahsediyoruz, yeniden gazlaştırma kapasitesi yılda 70 milyar metreküp artacak” diyor.
Kamu yatırımlarının büyük bir kısmı artık kıyı terminallerine akıyor. Soğutulan likit gaz bu terminallere aktarılır ve daha sonra tekrar gaz olabilmesi için ısıtılarak şebekelere dağıtılır. Halihazırda Kuzey Denizi ve Baltık Denizi’nde Avrupa’nın doğal gaz ihtiyacını karşılamaya yetecek kadar terminal bulunmamaktadır.
Gemiler ve dağıtım ağı sıkıntısı
Ancak terminallerin yanı sıra gaz ithalatının sorunlu olduğu iki alan daha var. Rusya’nın boru hatlarından aktardığı doğal gazın telafisi için diğer kaynaklardan gelen gazın deniz yoluyla tankerlerle Avrupa’ya taşınması gerekiyor. LNG tankerleri 175.000 metreküp sıvılaştırılmış gaz taşıyabilir. Boru hatlarından gelen daha az yoğun doğal gazda ise bu miktar 90 milyon metreküptür. Dolayısıyla her yıl Avrupa’ya taşınan 167 milyar metreküp Rus doğal gazının karşılanması için 1.800 gemiye ihtiyaç var. Bu, günde beş gemiye eşdeğer.
Deniz Taşımacılığı Ekonomisi ve Lojistik Enstitüsü’ne göre bunun için 160 yeni tankere ihtiyaç var. Tanker sayısının 220 milyon dolara mal olduğu düşünülürse bu 35 milyar dolarlık bir yatırım anlamına geliyor.
Bir diğer nokta da nakliye rotasının değişmesi. Şimdiye kadar doğudan batıya taşınan LNG, gelecekte İspanya, Fransa ve Hollanda’dan Orta ve Doğu Avrupa’ya taşınacak. Gaz hatları genellikle tek taraflı olduğundan, geri akış yalnızca sınırlı bir ölçüde mümkündür.
Enerji uzmanı: Hiç mantıklı değil!
Tüm bu gerçekler, AB’nin iklim koruma hedefleriyle taban tabana zıtlık oluşturuyor. AB, 2050 yılına kadar karbon emisyonlarını sıfırlamayı hedefliyor. Almanya’da ise hedef 2045. AB yaktığı LNG miktarını artırdıkça karbondioksit emisyonları da artacak.
European Power Research Alliance (EERA) enerji uzmanı Ganna Gladkykh, “Uluslararası Enerji Ajansı bile fosil enerji kaynaklarına yapılan yatırımların derhal durdurulması gerektiğini, ancak bu şekilde iklim hedeflerine ulaşılabileceğini söylüyor. Ancak AB yatırım yapıyor” dedi. Milyarlarca avro doğalgaz altyapısı. LNG’ye yatırım yapmanın bir anlamı yok. Hayır. Özellikle Avrupa için” diyor.
Hidrojen LNG’nin yerini alacak
Sorunu çözmek için iklim dostu yollarla üretilen gazlara dayanır. Fosil doğalgaz yerine birkaç yıl içinde amonyak ve özellikle sıvı hidrojen üretimi planlanıyor. LNG için kurulan ve başka bir işe yaramayan tankerler, terminaller ve transit bağlantıların bu şekilde en azından umulduğu kadar kullanılabileceği belirtiliyor.
Ancak güç uzmanı Gladkykh bunun olacağından şüphe ediyor. “Politikacılar, hidrojen altyapısının halkın endişelerini gidermek için hazır olduğunu söylüyor. Karar vericiler, ‘Fosil LNG’ye yatırım yapıyoruz, ancak bu yatırımlar boşa gitmeyecek. Daha çevre dostu hidrojen teknolojisine geçtiğimizde kullanılacak, ‘” diyor.
Potsdam merkezli Dönüştürücü Sürdürülebilirlik Araştırmaları Enstitüsü’nün (IASS) araştırma kümesi başkanı Rainer Qiutzow, “Ancak geçişin nasıl olacağı net değil. Hidrojen henüz taşınmaya başlamadı. Bunun için alaşımlara ve hidromateryallere ihtiyaç var.Çünkü hidrojen daha patlayıcı, dolayısıyla daha tehlikeli.Hidrojene geçiş için.Önemli ek yatırımlar gerekecek”diyor.
Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı, bir LNG tesisindeki pompaları, valfleri, araçları ve güvenlik sistemlerini değiştirmek için gereken ek masrafın, tesis maliyetinin yüzde 20’si kadar olabileceğini tahmin ediyor. Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da LNG eksi 160 dereceye kadar soğutulurken hidrojen için ilave 100 derecelik bir soğutmaya ihtiyaç duyulacaktır. Kurum, mevcut LNG tankerleri ve terminallerinin bu iş için kullanılamayacağını belirtiyor.
Hidrojen rüzgar veya güneş enerjisinden üretilmelidir. Avrupa’nın ihtiyacını karşılayacak güneş ve rüzgar enerjisi kıtada üretilemediğinden, başka yerlerde üretilip Avrupa’ya taşınması gerekecektir.
Enerji uzmanı Gladkykh, tüm bu faktörler göz önüne alındığında LNG yatırımının çok abartılı olduğunu düşünüyor. IASS uzmanı Quitzow, anlamsız altyapıya yatırım yapmanın iklim hedeflerine ulaşmada oluşturduğu riske de dikkat çekiyor ve “Terminaller ve tesisler inşa edildikten sonra, büyük yatırımlar yapıldığından vazgeçmek zor olacak” uyarısında bulunuyor.
Çevre için boru hatları mı yoksa LNG mi daha savurgan?
İklim değişikliğinden kaynaklanan kayıplar şimdiden artıyor. Rus gazı gibi klasik doğal gazın çıkarılmasında, havaya LNG’den daha az karbondioksit salınır. Çünkü Katar veya ABD’den gelen LNG’nin taşınabilir olması için önce sıvılaştırılması, yüksek basınç altında yoğunlaştırılması ve ardından yeniden gazlaştırılması gerekiyor. Tüm bu işlemler, gazdan elde edilen enerjinin yüzde 8 ila yüzde 25’inin kompresörlerde harcanması anlamına geliyor.
Gazı taşıyan gemilerle deniz trafiğinin artması ve mesafe arttıkça iklim dengesinin olumsuz etkilenmesi. Örneğin, Avustralya’dan taşınacak gaz, Cezayir’den taşınacak gaza göre iklim ve nakliye maliyetleri açısından beş kat daha pahalıdır.
BM Genel Sekreteri Guterres: Aptalca bir yatırım
AB’nin yeni LNG tesislerinin geleceği de tartışmalı. Agora Power Transformation ve Avrupa’nın önde gelen düşünce kuruluşlarından E3G tarafından hazırlanan iki ayrı rapor, Avrupa’nın doğalgaz ihtiyacını bir ile dört yıl arasında azaltabileceğini ve Rusya’dan bağımsız hale gelebileceğini ortaya koyuyor. Buna göre enerji ihtiyacının yüzde 25’i Avrupa Komitesi’nin yeşil dönüşüm planlarının uygulanmasıyla, yüzde 45’i ise ısı pompaları, yalıtım ve yeşil enerjinin geliştirilmesiyle karşılanacak. Araştırmacılar bu durumda ihtiyacı olanın sadece üçte birinin başka ülkelerden ithal edilmesi gerekeceğine ve mevcut altyapının söz konusu 50 milyar metreküp gaz için yeterli olacağına dikkat çekiyor.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de araştırmacılarla bire bir görüşüyor. Economist Sürdürülebilirlik Zirvesi’nde yaptığı konuşmada fosil enerjiyi “ölü yatırım” olarak nitelendiren Guterres, ülkelerin kömür ve diğer fosil yakıtlardan çıkışını hızlandırması gerektiğini belirterek, “Bunun dışında yapılacak her şey çılgınlık. Karşılıklı yıkımı sağlamak için.”
